GRADIŠKA – U Kulturnom centru Gradiška večeras je premijerno prikazan dokumentarni film “Svitanje” istoričara Bojana Vujčića, direktora Zavičajnog muzeja Gradiška.
Projekcija je upriličena u okviru Programa obilježavanja Dana Grada i Dana pobjede nad fašizmom, a film se bavi manje poznatim periodom neposredno nakon oslobođenja Gradiške 24. aprila 1945. godine.
Autor filma, Bojan Vujčić, istakao je da je ideja za “Svitanje” nastala odmah nakon snimanja njegovog prethodnog dokumentarca “Na pravdi Boga”.
– Imao sam ideju da bi trebalo obilježiti 80 godina od oslobođenja Gradiške i da o periodu poslije 24. aprila 1945. gotovo da nije ništa rečeno tokom ovih 80 godina – objasnio je Vujčić.
Film “Svitanje” fokusira se na izazove i tegobe sa kojima se suočilo stanovništvo Gradiške po povratku u razrušeni grad.
Vujčić je naglasio da se dosad akcenat stavljao isključivo na sam čin oslobođenja, dok su ekonomske posljedice, lične tragedije preživjelih, posebno na području Kozare, ostajale u sjeni.
– Ulaznih prvih 10 minuta filma moralo se posvetiti Drugom svjetskom ratu i patnjama, a zatim se prelazi na oslobađanje grada od strane jedinica Jugoslovenske armije koje su prve ušle u Gradišku oko 3:15 ujutru. Do 6:15 grad je bio očišćen od ustaških snaga koje su se povukle prema Kozarskoj Dubici. Potom su trupe Druge armije prešle Savu i oko 10 sati ujutru oslobodile prostor stare Gradiške, nastavljajući napredovanje prema Okočanima”, pojasnio je Vujčić.
On je dodao da je neposredno nakon oslobođenja prioritet bio raščišćavanje ruševina, uklanjanje tijela žrtava i njihova dostojanstvena sahrana. Uslijedilo je ljeto kada je trebalo pristupiti sjetvi i žetvi u teškim uslovima, bez mehanizacije.
– Život u samom gradu Gradiški bio je katastrofalan. Struje gotovo da nije bilo jer su ustaše prenijele centralu u Staru Gradišku – rekao je Vujčić.
Autor se posebno zahvalio svima koji su pomogli u realizaciji filma, a posebno Tani Gakoviću, 102-godišnjem svjedoku oslobođenja i formiranja vlasti u Gradišci, nazvavši ga “enciklopedijom”.
Pored filma “Svitanje”, Bojan Vujčić najavio je da se na jesen očekuje i izlazak njegove knjige “Bosanska Gradiška 1945. godina”, koja će dodatno osvijetliti ovaj značajan period lokalne istorije.
Foto galerija:
Izvor: Glas Srpske / M. Vujić