GRADIŠKA – U galeriji Zavičajnog muzeja Gradiška sinoć je otvorena izložba „Novčanice na prostoru Gradiške u periodu 1878-1945“, autora Alena Mešića i Albina Zidara, članovi Udruženja kolekcionara i ljubitelja istorije „Denarius“.
Autori su izložili papirne novčanice koje su bile u službenoj upotrebi na području Gradiške od početka vladavine Austrougarske monarhije do kraja Drugog svjetskog rata.
Mešić, koji je i predsjednik Udruženja „Denarius“ kaže da je ova izložba nastavak prošlogodišnje izložbe „Kovani novac na gradiškom području do 1978. godine“, te da je za sljedeću godinu planirana izložba novca iz perioda od 1945. godine do danas.
Zidar je istakao da je među izloženim novčanicama iz perioda Austrougarske monarhije, Kraljevine SHS, Kraljevine Jugoslavije, Trećeg rajha, NDH i Demokratske federativne Jugoslavije, kolekcionarima najzanimljiviji period Kraljevine Jugoslavije.
Gradiška je pod Austrougarskom kontrolom bila od 1878. do 1918. godine. Za to vrijeme je došlo do reforme monete 1892. godine, kada je komplikovani sistem krojcera, florina, guldena, talira, zamijenjen dekadnim sistemom, gdje se 1 kruna dijelila na 100 filira.
Gradiška je za vrijeme Drugog svjetskog rata potpala pod Nezavisnu Državu Hrvatsku (NDH), koja je bila marionetska vlast njemačkog Trećeg rajha. Valuta NDH je bila kuna, koja je uglavnom štampana u Njemačkoj štampariji „Giesecke & Devrient“, a neke manje apoene su štampali u Zagrebu. Zanimljivost je da su ove kune (period NDH) i kune iz 1993. god. štampane u istoj štampariji. Paralelno sa kunama u opticaju su se pojavljivale i rajhsmarke.
Od 1944. god. na oslobođenim teritorijama korišten je dinar Demokratske Federativne Jugoslavije (DFJ), koja će naredne godine promijeniti ime u Federativna Narodna Republika Jugoslavije (FNRJ). Na ovim novčanicama je prikazan vojnik s puškom, a gravura je djelo Veljka A. Kuna. Prvi kontingent je rađen u Moskvi, dok je poslije oslobođenja Beograda štampanje nastavljeno u ZIN-u.
Izložba „Novčanice na prostoru Gradiške u periodu 1878-1945. godina“ biće otvorena u Zavičajnom muzeju narednih mjesec dana.
Izvor: Glas Srpske