Gradiška je, odnosno nekadašnji Servicijum, bila najvažnija luka na rijeci Savi koju je osnovao sam Oktavian u prvom vijeku prije nove ere
U jednom trenutku su u Republici Srpskoj gradovi nicali kao pečurke poslije kiše. Ali da bi se jedan prostor mogao nazvati gradom, on treba da bude mjesto koje može da ponudi porodičnom čovjeku sve što mu je potrebno. Zato smo se i potrudili da Gradišku napravimo takvim gradom. Naša želja je da ona bude po mjeri svakog njenog stanovnika.
Grad ispod grada
Ovo u razgovoru za Oslobođenje kaže bivši direktor Zavičajnog muzeja u Gradišci i aktuelni gradski menadžer grada na Savi Bojan Vujinović. Rođen u Stocu, odrastao u Trebinju, studirao u Beogradu. Danas živi u Banjoj Luci, a radi u Gradišci i želi da od Gradiške napravi savremeni grad.
– Gradiška je posljednjih godina dobila mnogo toga. Parkove, trgove, festivale, spomenike. Sada želimo da Gradiška dobije i turističke ture rijekom Savom. Napravili smo turističko pristanište. Gradiška zapravo obuhvata više od 50 kilometara obale. To je ogroman potencijal koji moramo da iskoristimo, kazao je Vujinović.
Gradiška je, dodaje on, oduvijek bila tranzitni grad. Savom bi mogle da brode privatne brodice koje bi bile pune turista. Sa druge strane, u blizini Gradiške se nalazi Kozara, koja takođe ima velike potencijale.
Srpska Varoš je priča o srpskom identitetu, srpskoj inteligenciji sa kraja 19. i početka 20. vijeka
– Kozara može da postane planina koja će i ljeti i zimi biti privlačna za mnogobrojne turiste. Samo moramo da prestanemo da razgovaramo o potencijalu. Moramo da radimo i da pripremamo projekte. Ako te projekte pretvorimo u konkretne stvari, onda će sve biti drugačije. A prostora za to je i previše, smatra Vujinović.
U Gradišci se godinama održava Rimski festival, na kojem se predstavlja antičko nasljeđe ovih prostora. Gradiška je, odnosno nekadašnji Servicijum, bila najvažnija luka na rijeci Savi koju je osnovao sam Oktavian u prvom vijeku prije nove ere.
– Upravo na ovom mjestu, u gradskom parku, nalazi se grad ispod grada. Ispod nas se nalaze Berbir i ostaci Servicijuma. Napravili smo antičke rute i svake godine upravo na tom festivalu sabiremo šta smo sve do sada uradili. Osnovali smo i pozorišni festival “Ljubica” u znak sjećanja na prvu profesionalnu glumicu u Bosni i Hercegovini Ljubicu Stefanović. Vratili smo u naš grad glumca Zlatana Vidovića, koji je postao prepoznatljivo lice, istakao je Vujinović.
U jednoj maloj Gradišci se, dodaje on, za šest dana, koliko traje festival “Ljubica”, proda 2.500 ulaznica i to je ogroman uspjeh. Izgrađen je i centralni trg koji nosi prezime Čubrilović, jer je upravo to najznamenitija porodica Gradiške. Vujinović kaže kako bi volio da u narednom periodu bude završena i Srpska Varoš.
– Srpska Varoš je priča o srpskom identitetu, srpskoj inteligenciji sa kraja 19. i početka 20. vijeka. To je dio grada u blizini nedavno obnovljene Pravoslavne crkve čija je gradnja započeta 1822, a završena 1866. godine. Od tada je jednom rušena, a tri puta obnavljana. Sve ovo svjedoči o težnji i idealu tadašnje srpske inteligencije da zajedno sa crkvenim velikodostojnicima ulaže u obrazovanje djece, te na taj način gradi i razvija svoj grad i državu, ističe Vujinović.
Tadašnju srpsku inteligenciju činile su porodice Čubrilović, Vidović, Subotić, Malić, Brković, Davidović, te mnoge druge raspoređene unutar Srpske Varoši na potezu od kuće Vase Vidovića (današnja Šumarija) do kuće Čubrilovića (današnji trg Čubrilovića sa centralnom statuom Veljka Čubrilovića).
Teslin park
– Na tom području planirana je obnova Srpske Varoši sa šetalištem, ugostiteljskim i drugim sadržajima. To će biti naša mala Skadarlija. Sačuvano je 70 odsto fasada i zgrada iz doba Srpske Varoši, što je veoma dobro za ovaj projekat. U sklopu Srpske Varoši predviđeno je formiranje dva trga, Petra I Karađorđevića i mitropolita Đorđa Nikolajevića, rekao je Vujinović.
Gradiška obuhvata više od 50 kilometara obale i to je ogroman potencijal koji moramo da iskoristimo
Gradiška je svojevremeno imala veći broj kulturnih i prosvjetnih društava nego Banja Luka i ta društva su bila izvor zdravih ideja, očuvanje identiteta i pisma. Gradiška će da dobije i kinetički park Nikole Tesle.
– Vajar Bojan Mikulić iz Banje Luke je spremio jednu kinetičku skulpturu koja treba da predstavi nauku i naučni rad Nikole Tesle. To djelo treba da nam pošalje ogromnu poruku o bezgraničnosti nauke. Želimo da šaljemo univerzalne poruke iz Gradiške i da Gradiška postane omiljeno mjesto za život, zaključio je Vujinović.
Izvor: Oslobođenje / Goran Dakić