Gradiška – Arheolozi Zavičajnog muzeja iz Gradiške privode kraju konzervaciju bazilike pronađene u okviru ranovizantijskog grada Balkis, u selu Bakinci pored Laktaša.
Oni već pet godina aktivno istražuju zaboravljeni ranovizantijski grad Balkis, koji nosi etiketu najstarijeg episkopskog centra na prostoru Republike Srpske.
– Grad je mogao postati episkopski centar četrdesetih godina šestog vijeka, nakon čuvene obnove utvrđenja i bazilika u Panoniji i Dalmaciji, od strane vizantijskog cara Justinijana. Prvi put se pominje u ljeto daleke 597. godine u naletu avarske vojske pod vođstvom vojskovođe Bajana. Tada je on, zajedno sa svojim vojnicima, prešao rijeku Savu negdje između Sirmijuma (Sremske Mitrovice) i Servicijuma (Gradiške), te porušio taj grad zajedno sa 40 utvrđenja i stražarnica, dok je kompletno stanovništvo poubijao – istakao je arheolog i direktor Zavičajnog muzeja Gradiška Bojan Vujinović.
Vujinović navodi da se taj impozantni arheološki kompleks pronađen 2012. na lokalitetu Gradina u selu Bakinci prostire na površini od jednog kvadratnog kilometra, gdje zatrpani zidovi kriju tajnu hrišćanskog centra staru više od 15 vijekova.
Podsjeća da je prošle godine završena konzervacija i prezentacija najveće sondažno istražene bazilike, dok su ove godine bili koncentrisani na završetak arheoloških radova na istraženom prostoru druge bazilike.
– Tokom tog rada pronađena je rimska cigla i tegula, prozorsko staklo te nekoliko fragmenata kasnoantičke keramike, koja se na osnovu analogija dovodi u vezu sa periodom petog i šestog vijeka. Nakon toga, urađena je i djelimična konzervacija – naveo je Vujinović.
Dodaje da su u saradnji sa Turističkom organizacijom opštine Laktaši i Fondacijom Balkis ove godine uradili i signalizaciju i informativne table na samom lokalitetu, te pristupne puteve do svih istraženih dijelova ovog arheološkog kompleksa.
– Plan je da sljedeće godine završimo konzervaciju svih sondažno istraženih dijelova svjetovnih i sakralnih objekata sa ciljem formiranja prve faze arheološkog parka i predstavljanja turistima – naglasio je Vujinović.
Tokom istraživanja najveće bazilike na jednom impostu stuba pronađen je latinski natpis sa imenima Co(n)stan(t)ius, Andreas i Constanc. S obzirom na to da iza svakog imena stoji urezan krst, postoji mogućnost da se radi o sveštenicima ili episkopima.
- Prateći istorijske izvore najbliža analogija za pronađena imena nalazi se na spisku Salonitanskih sabora održanih 530. i 533. godine u Saloni, nekadašnjem sjedištu mitropolije Dalmacije, a današnjem Solinu, nedaleko od Splita. Na njima su se rješavali problemi crkvene organizacije u provinciji Dalmaciji, pod čijim uticajem je vjerovatno bio i prostor dijela Panonije, južno od rijeke Save – kaže Vujinović.
Nekropola
– Ranovizantijski grad Balkis sastavljen je od utvrđenja i tri sondažno istražene bazilike iz perioda od druge polovine četvrtog do kraja šestog vijeka, zatim podgrađa i više manjih građevinskih cjelina, nasumice raspoređenih na prostoru gradine, čija namjena tek treba da bude utvrđena. U sklopu ovog kompleksa pronađeno je i srednjovjekovno zemljano utvrđenje Karaula te nekropola mramora sastavljena od ploča i sanduka – priča Bojan Vujinović.
Glas Srpske