Infekcije urinarnog trakta predstavljaju zdravstveni problem koji pogađa veliki broj ljudi svake godine. Samo su respiratorne infekcije učestalije. Žene su sklonije urinarnim infekcijama. Svaka peta žena u toku svog života ima problema sa infekcijama urinarnog trakta. Upale bešike najčešće pogađaju mlađe žene, ali su njima sklonije i žene poslije menopauze. Muškarci obolijevaju znatno rjeđe, incidenca raste sa godinama starosti. Pored toga što urinarne infekcije mogu biti jako neugodne one se uspješno liječe.
Do infekcije dolazi kada se mikroorganizmi, obično bakterije iz digestivnog trakta, zadržavaju na otvoru mokraćnog kanala i počnu se multiplicirati. Upravo zbog tog kratkog „puta“ od završetka debelog crijeva do urinarnog trakta bakterije se vrlo brzo prenose i razmnožavaju.
Uzročnici
Mnogi mikroorganizmi mogu uzrokovati infekciju. Najčešći uzročnik je bakterija, ešerihija koli (lat. Escherichia coli, E. coli) koja se obično nalazi u debelom crijevu. Drugi manje česti uzročnici su:
– proteus mirabilis (Proteus mirabilis),
– klebsijela (Klebsiella),
– pseudomonas (Pseudomonas),
– zlatni stafilokok (Staphylococcus aureus),
– fekalni streptokok (Streptococcus fecalis),
– stafilokok saprofitikus (Staphylococcus saprophyticus) i
– enterokok (Enterococcus) – često kod pacijenata sa urolitijazom ili nakon intervencije.
Faktori rizika
– Pol,
– dijabetes i poremećaji imuniteta takođe mogu povećati rizike infekcije,
– trudnoća,
– benigna hipertrofija prostate kod muškaraca,
– česta upotreba katetera,
– urinarna i fekalna inkontinencija,
– upotreba dijafragme i spermicida i
– strukturne anomalije kao i bilo kakav poremećaj u urinarnom traktu koji opstruiše tok urina.
Simptomi i znakovi
Tipični simptomi infekcije mokraćne bešike su:
– bol ili peckanje prilikom mokrenja,
– učestalo mokrenje,
– hitna potreba za mokrenjem,
– krv u mokraći,
– noćno mokrenje,
– otežano zadržavanje urina,
– osjećaj nepotpunog pražnjenja mjehura,
– neprijatni pritisak iznad pubične kosti, kod muškaraca se javlja napetost u rektumu,
– urin može imati mliječni ili mutan izgled, čak i crvenkast ukoliko postoji prisustvo krvi,
-groznica može biti pokazatelj da je infekcija zahvatila bubrege.
Kod većine pacjenata javlja se neki od navedenih simptoma.
Fizikalni pregled
– U slučaju cistitisa moguće je prisustvo suprapubične osjetljivosti,
– osjetljivost u predjelu prepona kod oboljele osobe i groznica mogu ukazivati na pijelonefritis.
Pretrage
– Analiza urina,
– urinokultura.
Pored analize urina za postavljanje dijagnoze urinarne infekcije korisno je uraditi krvnu sliku i biohemijske analize, kao i ultrazvučni pregled urotrakta. Najnovije preporuke predlažu korišćenje inflamatornih indeksa kao što su C-reaktivni protein (CRP). Od pacijenta se traži „čist“ uzorak urina koji se dobija tako što prije davanja uzorka pacijent opere predio genitalija i obezbijedi za pregled „srednji mlaz“ urina u sterilnoj posudi (ovaj način sakupljanja uzorka urina onemogućava da bakterije koje se nalaze oko genitalija dospiju u uzorak i dovedu do pogrešnih rezultata testa).
Liječenje
Postoje opšte mjere koje podrazumijevaju:
– dobru hidrataciju, uzimanje veće količine tečnosti, kao i čajeva. Najčešće korišćeni čajevi su: uvin čaj, čaj od brusnice i čaj od peršuna;
– izbjegavati seksulnu aktivnost dok su prisutni simptomi;
– analgezija po potrebi.
Medikamentna terapija
U terapiji urinarnih infekcija koriste se antibiotici i uroantiseptici. Ako se u nalazu urina pronađu bakterije a pacijenti nemaju simptoma niti leukocita u urinu, nije potrebno medikamentno liječenje. Kod prve epizode infekcije sa prisutnim simptomima bolesti i patološkim urinom tretman se započinje empirijski zato što je najvjerovatnije uzročnik ešerihija koli. Uključuje se antibiotska terapija.
Najčešće korišćeni lijekovi su:
– kotrimoksazol,
– amoksicilin,
– cefaleksin,
– ciprofloksacin,
– nitrofurantoin,
– norflokscin,
– pipemidinska kiselina,
– trimetoprim.
Ukoliko imamo nalaz urinokulture, terapija se uključuje prema antibiogramu. Propisuje se antibiotik na koji je izolovana bakterija osjetljiva. Terapija traje obično 5-7 dana. Kod određenog broja pacijenata dolazi do recidiva urinarnih infekcija. Ukoliko se infekcije javljaju više puta tokom godine može se razmisliti o uvođenju profilakse antibioticima. Profilaksa antibioticima traje 6 mjeseci i više. Antibiotici se tada uzimaju u jednoj dozi, obično naveče ili tri puta sedmično.
Uputstva za pacijente
– Pravilna higijena,
– tuširanje je mnogo bolje u odnosu na kupanje u kadi jer se bakterije mogu širiti u vodi,
– uzimanje dosta tečnosti, posebno vode (oko osam čaša dnevno),
– često pražnjenje bešike (u intervalima od 3-4 sata),
– oblačiti se jednostavno i prirodno (odabrati pamučno donje rublje i široku, ugodnu odjeću),
– izbjegavati parfimirane proizvode,
– budite zdravi – važna je pravilna ishrana, dobar san, odmor, izbjegavanje stresnih situacija,
– prilagoditi seksualni život – bitna je higijena prije i poslije seksualnog odnosa.
dr Vesna Stanišljević, spec. medicine rada – Dom zdravlja Gradiška